МИНГОРОЛ

 

    Орол деганда сиз билан бизнинг хаёлимизга дарров қуруқликдаги сув, яъни ўзимизнинг Орол денгизи келади. Лекин ҳаммамиз жўғрафиядан орол - қуруқликдаги сув эмас, сувдаги қуруқлик эканини жуда яхши биламиз. Гап Мингорол тўғрисида кетар экан, энди сиз битта оролни эмас, мингта оролни кўз олдингизга келтиринг. Агар кўз олдингизга келтира олмасангиз, ўзингизни қийнаманг. Мен сизга Мингорол тўғрисида сўзлаб бераман,аминманки,сиз ўшанда нафақат кўз олдингизга келтирасиз, балки ўзингиз бориб келгандек бўласиз.

    Канаданинг АҚШ билан чегарсида Онтарио кўли бор.Кўлдан Илохий Лаврентий деган дарё ажралиб чиқади. Дарёда жуда кўп ороллар бор; дарёнинг бошланишидан 80 км. гача бўлган масофадаги ороллар биргаликда Thousand Islands-ўзбекчасига соддароқ қилиб айтганда, Мингорол деб аталади. Аслида, бу жойдаги оролчалар 2000 тага яқин дейишади. 18 асрда улар санаб чиқилиб, 1874 тасига орол номи берилган.

    Орол деб ҳисобланиш учун йил давомида 365 кун кўриниб туриши, унда бута ёки ҳеч бўлмаса биттагина дарахт ўсиши; майдон жиҳатидан 90 квадрат сантиметрдан кичик бўлмаслиги керак, деган мезонни қўллашган. Ёзув столига тенг бўлиб, талабга жавоб берган орол, ҳисобга киритилган. Агар қуруқлик бир гектар бўлса-ю, тез-тез сув тагида қолиб кўринмайдиган бўлса, орол деган номни ололмаган.
    Ҳозирги кунда Мингорол Канаданинг энг гўзал ва сўлим жойи ҳисобланиб, нафақат Канадаликларнинг, бутун дунё сайёхларининг севимли жойига айланган.

    Ривоятларга кўра, қадим замонларда ҳам бу жойлар жуда чиройлик бўлган; боғу- роғлари, тоғ ва чаманзор текисликлари, мусаффо ҳавоси билан бошқа жойлардан ажралиб тургани учун одамлар бу ерларни Gardens of the Great Spirit - “Олий Рух боғлари”, қисқароқ қилиб айтганда “Парвардигор боғи”. деганлар. Жаннатмакон жойларда яшовчилар шукур қилиш ўрнига, бир- бири билан уришиб, катта- катта жанглар қила бошлабди. Олий Рухнинг, яъни Худонинг қаҳри келиб бу гўзал жойларни осмонга олиб кетмоқчи бўлибди. Шошганидан, қўлидаги ер дарёга тушиб, майда-майда парчаларга бўлиниб кетибди. Ўшандан оролчалар пайдо бўлган экан.
    Аслида, бу ерларда жуда кўп тоғлар бўлган, асрлар оша улар сув тагида қолиб, оролчалар ҳосил қилган. Сувдаги айрим вақтлари оддий кўз билан кўриш мумкин бўлган кемалар,ҳозиргача тез-тез топилиб турадиган қадимгиуруш қуроллари ростдан ҳам бу ерларда жангларнинг кўп бўлганлигидан далолат беради.

    Канаданинг катта шаҳарларидан бўлмиш Торонтодан Мингоролнинг энг гўзал жойига бориш учун шарққа Кингстон шаҳри томонга йўл оламиз. Кингстон-Канаданинг эски пойтахти. Ундан яна қирқ минутлар юрамиз. Йўл бизни ўрмонзорга олиб келади. Сув деган нарса кўринмайди.Машинани паркингга қўйиб, майдончага ўхшаган жойга ўтамиз. Ўшандагина тўғрайдаги сувга кўзимиз тушади. Кема ва қайиқлар сайёхлар хизматига тайёр турибди. Сайр бир, уч, беш саотлик. Чипталарни хоҳишингизга қараб ўзингиз танлайсиз...
    Тезда кемадаги саёҳатимиз бошланади. Атрофимизда турли катталикда оролчалар. Икки, уч, тўрт, беш, олти... санай бошлаймиз. Кейин санашни йиғиштириб қўйиб радиокарнайдан эшитилаётган экскурсоводнинг сўзларига эътибор бериб, оролларни томошо қила бошлаймиз.
    Мингоролдаги энг катта орол Wolfe Island-Волф Айланд бўлиб, унда1500 га яқин одам яшайди. 124 квадрат км. жойни эгаллаган. Волф ороли Кингстон шаҳрига яқин, у ердан паромда ўтилар экан.

    Иккинчиси - Юрак ороли. Унда энг чиройлик қаср қурилган.Қасрни келиб чиқиши немис бўлган Жорж Болдт деган миллионер рафиқаси Луизага муҳаббат рамзи сифатида қурдирмоқчи бўлган. 120 хонадан иборат беш қаватли кошона тайёр бўлай деганда, Луизахоним оғир касалликка чалиниб ўлиб қолибди. Болдт ишчиларга телеграмма бериб қурилишни тўхтатишни айтибди. Унинг ўзи бу ерга бирон марта келмаган экан. Кейинчалик, Канада давлати бу қасрни сотиб олиб, қурилишни охирига етказибди.

    Мингоролнинг ҳар бирига “энг” сўзи қўшилиб айтилади: энг катта ,энг чиройли, энг эски , энг бой... Чап томондаги кўприкча Гиннес китобига икки давлат оролларини бирлаштирувчи энг кичик кўприк деб киритилган. Икки давлат деганда Канада ва АҚШ кўзда тутилади. Чунки оролларнинг учдан икки қисми Канадага қараса, қолганлари АҚШ ники ҳисобланади. Оролчалардаги байроқларга қараб дарров унинг қайси давлатники эканини биласиз.
    Кемамиз Лонг Вю Айланд олдига яқинлашади.Унинг қирғоғи қайиқлар бекатига ўхшайди.Биноси 1903 йилда қурилган. Бу оролда дунёнинг ҳамма байророқлари осилган. Улар орасидан шоша-пиша ўзимининг Ўзбекистон байроғини қидира бошлаймиз. Кема йўлини давом эттираверади...

Кейинги оролдаги ҳашаматли бино Каса Бланка "Оқ уй"деб аталади. 26 та хонадан иборат бўлган бу меҳмонхона 1904 йили қурилган.  Ҳозирги кунгача ўз вазифасини ўзгартирмаган.Шунинг учун у оролдаги энг эски меҳмонхона дейиларкан.

    Карнайдаги овоз ҳозир энг кичик оролдан ўтишимизни олдинроқдан айтиб қўяди.Кўплар уни кўрмай қолиши мумкин экан. Бу оролчада буталар ўсиб турарди. Экскурсовод Оролчанинг эгаси дам олишга қўнган қушлар эканлигини ярим ҳазил, ярим чин қилиб бизга етказади.

    Бир оз ўтгач, кемамиз бир орол олдида тўхтайди. Бизни қадим замон кийимидаги фермерлар кутиб олади. Бу ерда ҳамма нарса ретро-эски услубда қилинган. Ўтирадиган стол стуллар,ерга ишлов берадиган асбоблар,овқат пишириш, нон ёпиш-умуман ҳамма нарса ўтмишда қандай бўлса-ўшандай. Энди ёпилган нонларининг,ширинликларининг ҳиди ҳам, таъми ҳам шаҳардагиларга ўхшамайди. Нонлари менга ёшлигимда бувимникида еган тандир нонларини, ширинликлари эса Каттақўрғон холваларини эслатди.

    Ярим соатдан кейин сайримиз ороллар бўйлаб яна давом этади. Рўпарамиздан бир қарич ҳам ҳовлиси йўқ “оролча –уй” чиқади. Эшигининг тагида сувда қайиғи боғланган. Эгаси бирон жойга бормоқчи шекилли, отни бўшатгандай, ипини ечиб, қайиғида жўнаб қолади.
    Кўп оролларда одам зоти кўринмайди. Айримлари ўн йиллаб ҳам келмас экан. Кўплари ёз вақтлари оилалари, дўстлари билан келиб дам олишади... Сайёхлар эса қишин ёзин аримайди. Айниқса ёз ойлари одам кўплигидан шаҳарларда ҳеч кимса қолмай, ҳамма кўчиб келдимикин, деб қоласиз. Оролчаларга электор симлари ўтказилган, канализация ва бошқа қўлайликлари шаҳардан фарқ қилмайди. Ороли йўқлар ташвиш чекмайди. Хоҳлаган оролни, хоҳлаган муддатга ижарага олиш мумкин...
    Сафаримиз охирига етади. Ороллар билан хайрлашамиз... Ана энди, Сиз ҳам Мингоролга бориб келгандек бўлгандирсиз, хеч булмаса кўз олдингизга келтиргандирсиз.


   ШЕРЗОД ЖЎРАБОЕВ

Sheerzod Juraboyev